Τρίτη 21 Φεβρουαρίου 2012

Θέατρο - σενάριο 2

Tίτλος: Θέατρο
Τάξη: Α΄ Λυκείου
Δημιουργός: Παναγιώτης Ιωαννίδης
Γνωστικό αντικείμενο: Νεοελληνική λογοτεχνία
Συμβατότητα με το νέο ΠΣ: Προβλέπεται διδακτική ενότητα με αυτό το θέμα στην Α΄ Λυκείου
Είδος διδακτικής πρακτικής: project, ομαδοσυνεργατική διδασκαλία, Προτεινόμενη διάρκεια: 18-20 ώρες

Σκοποθεσία

 Να γνωρίσουν οι μαθητές τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του θεατρικού λόγου.
 Να γνωρίσουν σημαντικούς Έλληνες και ξένους θεατρικούς συγγραφείς.
 Να προβληματιστούν γύρω από τη σχέση λογοτεχνίας και θεάτρου.
 Να συνειδητοποιήσουν τη δομή ενός θεατρικού έργου.
 Να κατανοήσουν τη σημασία των δραματουργικών στοιχείων (χώρος, χρόνος, χαρακτήρες, σύγκρουση).
 Να συνειδητοποιήσουν ότι η θεατρική παράσταση αποτελεί ένα σύνθετο καλλιτεχνικό προϊόν στο οποίο συμβάλλουν πολλές τέχνες.
 Να κατανοήσουν ότι η παράσταση (ως αποτέλεσμα μιας ορισμένης σκηνοθεσίας) είναι ερμηνεία του θεατρικού έργου.

Δεξιότητες:

 Να αναγνωρίζουν τα στοιχεία από τα οποία συντίθεται μια θεατρική παράσταση και να τα σχολιάζουν.
 Να εντοπίζουν το κεντρικό διακύβευμα-σύγκρουση σε ένα θεατρικό έργο.
 Να αναγνωρίζουν τη λειτουργία των σκηνών στο πλαίσιο της συνολικής δραματουργίας του θεατρικού έργου.
 Να διακρίνουν την ποιότητα του θεατρικού έργου από την ποιότητα της παράστασης.
 Να καλλιεργήσουν τις δικές τους ικανότητες δραματικής έκφρασης, μέσα από τη χρήση δραματικών τεχνικών και συμβάσεων.
 Να δοκιμάσουν να σκηνοθετήσουν το δικό τους «θεατρικό συμβάν» σε δεδομένες συνθήκες.

Α΄ Φάση- Πριν την Ανάγνωση : 4 ώρες


-Προβολή εικόνων από θεατρικές παραστάσεις, θεατρικά προγράμματα. Συζήτηση για το αν έχουν παρακολουθήσει θεατρικές παραστάσεις, αν τους αρέσει το θέατρο ή ακόμη κι αν συμμετέχουν σε θεατρικές ομάδες.
-Ανάγνωση του προλόγου από το «απόψε αυτοσχεδιάζουμε». Συζήτηση για τις πληροφορίες που αντλούμε για το τι είναι θέατρο, ποιος ο ρόλος του ηθοποιού ,ποια η σχέση με το σκηνοθέτη.(Α. Τσαρμποπούλου)
-Στην ενότητα αυτή μπορούμε να εντάξουμε και κάποιο θεατρικό παιχνίδι Π.χ «Το μοντάζ»(N.Γκόβας):Ομάδες 4-5 ατόμων. Δίνεται στους μαθητές μια φωτογραφία και ζητείται ,αφού την παρατηρήσουν ,να την αναπαραστήσουν. Οι παίκτες προετοιμάζονται για 3 λεπτά και μοιράζουν ρόλους. Παγώνουν στη στάση τους, ενώ οι υπόλοιποι τους βλέπουν και συγκρίνουν με τη φωτογραφία .Διαδοχικά στην αναπαράσταση περνούν όλες οι ομάδες. Στη συνέχεια οι ομάδες ξανασυγκεντρώνονται και ξαναφτιάχνουν τη φωτογραφία, αφού ο εμψυχωτής έχει ζητήσει η νέα «φωτογραφία» να είναι χρονικά τοποθετημένη π.χ. 2 ημέρες πριν ή αργότερα .Ο κάθε παίκτης εξελίσσει το χαρακτήρα του και η κάθε ομάδα τη σύνθεση της φωτογραφίας

Β΄ Φάση-Κυρίως Ανάγνωση :

-Α΄ μέρος: 6 ώρες
Επιλέγονται τα κείμενα:
 Αρχοντοχωριάτης του Μολιέρου
 Το μυστικό της κοντέσσας Βαλέραινας του Γ. Ξενόπουλου
 Στέλλα Βιολάντη του Γ. Ξενόπουλου
 Παραμύθι χωρίς όνομα του Ι. Καμπανέλλη
(από τα σχολικά εγχειρίδια και των τριών τάξεων του Λυκείου)
και δίνονται στις τέσσερις ομάδες για ανάγνωση.
Οι μαθητές κρατούν σημειώσεις-ημερολόγιο ανάγνωσης σχετικά με:
 Τις σκηνικές οδηγίες και τις άλλες πληροφορίες που δίνει ο συγγραφέας.
 Το μύθο(τι πράττουν οι ήρωες)
 Τη δομή των έργων(από την αυστηρή δομή του αρχαίου θεάτρου και το χωρισμό σε πράξεις ως την πιο ανοιχτή δομή των σύγχρονων έργων)
 Το κεντρικό διακύβευμα-σύγκρουση και τον κεντρικό ήρωα
 Τον τρόπο με τον οποίο οργανώνεται και εκτυλίσσεται η πλοκή και το πώς το κείμενο οργανώνει, αναπτύσσει και κορυφώνει τις συγκρούσεις.
Στη συνέχεια κάθε ομάδα παρουσιάζει στην ολομέλεια το έργο που διάβασε και απαντά σε ερωτήσεις.

-Β΄ μέρος: 4 ώρες
 Η ομάδα του Μολιέρου επισκέπτεται στο youtube τη διεύθυνση:
http://www.youtube.com/watch?v=-27ffmK12G0&feature=related και παρακολουθεί την τηλεοπτική μεταφορά της «Μαντάμ Σουσού» του Δ. Ψαθά. Συγκρίνει τα δύο έργα ως προς το θέμα και τους χαρακτήρες και παρουσιάζει τα συμπεράσματα της στην τάξη.

 Η ομάδα που διάβασε Το μυστικό της κοντέσσας Βαλέραινας αφού διαβάσει το απόσπασμα για τη μέθοδο του Στανισλάβσκι : «Για την προσέγγιση της εσωτερικής αλήθειας, ο Στανισλάβσκι πρότεινε στους μαθητές του εκτός των άλλων να κάνουν υποθετικές προτάσεις, δηλαδή προτάσεις που ξεκινούν με το μόριο «αν». Να φαντάζονται, λόγου χάρη, πως θα ένιωθαν και θα σκέφτονταν στην υποθετική κατάσταση «αν ήμουν τελείως άπορος…»,γράφει μια φανταστική επιστολή της Βαλέραινας προς τα παιδιά της λίγο πριν πάρει το φαρμάκι.

 Η ομάδα που διάβασε τη Στέλλα Βιολάντη επισκέπτεται τη διεύθυνση:
http://www.nt-archive.gr/playMaterial.aspx?playID=878#programs
και διαβάζει τις κριτικές του Στάθη Σπηλιωτόπουλου και του Μ. Πλωρίτη για την παράσταση. Στη συνέχεια:
α) συντάσσει ένα πίνακα με λεξιλόγιο σχετικό με τη θεατρική κριτική
β) παρατηρεί τον τρόπο με τον οποίο οι κριτικοί τεκμηριώνουν τα σχόλια τους για την παράσταση.

 Η ομάδα που διάβασε το Παραμύθι χωρίς όνομα του Καμπανέλλη(θεατρική διασκευή του ομώνυμου έργου της Π. Δέλτα) ,διαβάζει το αντίστοιχο απόσπασμα από έργο της Π. Δέλτα και παρουσιάζει τα συμπεράσματα που προκύπτουν από τη σύγκρισή τους στην ολομέλεια της τάξης.

Γ΄ Φάση-Μετά την ανάγνωση: 4 ώρες


Κατά τη φάση αυτή οι μαθητές ασχολούνται με γλωσσικές αλλά και μη γλωσσικές δραστηριότητες. Ενδεικτικά:
 Να ταυτιστούν με έναν θεατρικό χαρακτήρα και να γράψουν προσωπικό κείμενο (ημερολογίου, επιστολή) από την οπτική του γωνία.
 Να διαφημίσουν το θεατρικό έργο με σύντομο κείμενο.
 Συλλογική παρακολούθηση μιας θεατρικής παράστασης και συγγραφή θεατρικής κριτικής.
 Παράσταση (επιλογή, διανομή ρόλων, σκηνοθεσία) σκηνών από θεατρικό έργο.
 Έρευνα στο διαδίκτυο (π.χ. στην ιστοσελίδα του Εθνικού Θεάτρου για τις παραστάσεις συγκεκριμένου έργου και παρουσίαση των σχετικών ευρημάτων με λογισμικό παρουσίασης.
 Έρευνα στο διαδίκτυο για την εποχή, τον χρόνο, τον τόπο στον οποίο τοποθετείται ένα θεατρικό έργο.
 Αλλαγή σκηνών και τέλους σ’ ένα θεατρικό έργο.
 Πρόσθεση ή αφαίρεση χαρακτήρων από θεατρικό έργο.
 Διαφήμιση ενός θεατρικού έργου με παντομίμα, τρέιλερ ή αφίσα.
 Συγγραφή θεατρικού προγράμματος για ορισμένο έργο.
 Συγγραφή θεατρικού μονόπρακτου.

Αξιολόγηση:
Αναμένεται οι μαθητές:
 Να είναι σε θέση να διατυπώσουν το κεντρικό διακύβευμα-σύγκρουση σε ένα θεατρικό έργο.
 Να εκφέρουν άποψη για μια θεατρική παράσταση δίνοντας έμφαση σε κάθε ένα από τα στοιχεία της.
 Να γράφουν ή να μετατρέπουν θεατρικούς διαλόγους προσθέτοντας σκηνικές οδηγίες.
 Να αναλύουν τους κεντρικούς χαρακτήρες ενός θεατρικού έργου.
 Να συγκρίνουν δύο ομόθεμα ή ομοειδή θεατρικά έργα ή ένα αφηγηματικό με ένα θεατρικό κείμενο.
 Να ερευνούν στο διαδίκτυο τα σχετικά με ένα θεατρικό έργο: τον συγγραφέα του, την εποχή του αλλά κυρίως τις παραστάσεις του και τις κριτικές που δέχτηκαν.

Βιβλιογραφία-Χρήσιμοι ιστότοποι
 Αντιγόνη Τσαρμποπούλου «Β΄ Λυκείου. Θέατρο: η τραγική σκηνή», Ομάδα έρευνας για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας, (Β. Αποστολίδου, Β. Καπλάνη, Ε. Χοντολίδου επιμ.), Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο… μια νέα πρόταση διδασκαλίας, τυπωθήτω Γιώργος Δαρδανός, Αθήνα 2004, σ. 301-315.
 Νίκος Γκόβας «Παιχνίδια-ασκήσεις Γνωριμίας επικοινωνίας κ.α».Πανελλήνιο δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση. Χρήσιμο υλικό:Ασκήσεις-Έργα-Συνθέσεις. http://www.theatroedu.gr/
 Αρχείο του Εθνικού Θεάτρου: http://www.nt-archive.gr/
 Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος: http://www.ntng.gr/

Κυριακή 5 Φεβρουαρίου 2012

ΘΕΑΤΡΟ

Tίτλος: Θέατρο
Τάξη: Α΄ Λυκείου
Δημιουργός: Παναγιώτης Ιωαννίδης
Γνωστικό αντικείμενο: Νεοελληνική λογοτεχνία
Συμβατότητα με το νέο ΠΣ: Προβλέπεται διδακτική ενότητα με αυτό το θέμα στην Α΄ Λυκείου
Είδος διδακτικής πρακτικής: project, ομαδοσυνεργατική διδασκαλία, Προτεινόμενη διάρκεια: 18-20 ώρες


Σκοποθεσία

 Να γνωρίσουν οι μαθητές τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του θεατρικού λόγου.
 Να γνωρίσουν σημαντικούς Έλληνες και ξένους θεατρικούς συγγραφείς.
 Να προβληματιστούν γύρω από τη σχέση λογοτεχνίας και θεάτρου.
 Να συνειδητοποιήσουν τη δομή ενός θεατρικού έργου.
 Να κατανοήσουν τη σημασία των δραματουργικών στοιχείων (χώρος, χρόνος, χαρακτήρες, σύγκρουση).
 Να συνειδητοποιήσουν ότι η θεατρική παράσταση αποτελεί ένα σύνθετο καλλιτεχνικό προϊόν στο οποίο συμβάλλουν πολλές τέχνες.
 Να κατανοήσουν ότι η παράσταση (ως αποτέλεσμα μιας ορισμένης σκηνοθεσίας) είναι ερμηνεία του θεατρικού έργου.

Δεξιότητες:

 Να αναγνωρίζουν τα στοιχεία από τα οποία συντίθεται μια θεατρική παράσταση και να τα σχολιάζουν.
 Να εντοπίζουν το κεντρικό διακύβευμα-σύγκρουση σε ένα θεατρικό έργο.
 Να αναγνωρίζουν τη λειτουργία των σκηνών στο πλαίσιο της συνολικής δραματουργίας του θεατρικού έργου.
 Να διακρίνουν την ποιότητα του θεατρικού έργου από την ποιότητα της παράστασης.
 Να καλλιεργήσουν τις δικές τους ικανότητες δραματικής έκφρασης, μέσα από τη χρήση δραματικών τεχνικών και συμβάσεων.
 Να δοκιμάσουν να σκηνοθετήσουν το δικό τους «θεατρικό συμβάν» σε δεδομένες συνθήκες.

Α΄ Φάση-Πριν την ανάγνωση : 4 ώρες


-Προβολή εικόνων από θεατρικές παραστάσεις, θεατρικά προγράμματα. Συζήτηση για το αν έχουν παρακολουθήσει θεατρικές παραστάσεις, αν τους αρέσει το θέατρο ή ακόμη κι αν συμμετέχουν σε θεατρικές ομάδες.
-Ανάγνωση του προλόγου από το «απόψε αυτοσχεδιάζουμε». Συζήτηση για τις πληροφορίες που αντλούμε για το τι είναι θέατρο, ποιος ο ρόλος του ηθοποιού ,ποια η σχέση με το σκηνοθέτη.(Α. Τσαρμποπούλου)
-Στην ενότητα αυτή μπορούμε να εντάξουμε και κάποιο θεατρικό παιχνίδι Π.χ «Το μοντάζ»(N.Γκόβας):Ομάδες 4-5 ατόμων. Δίνεται στους μαθητές μια φωτογραφία και ζητείται ,αφού την παρατηρήσουν ,να την αναπαραστήσουν. Οι παίκτες προετοιμάζονται για 3 λεπτά και μοιράζουν ρόλους. Παγώνουν στη στάση τους, ενώ οι υπόλοιποι τους βλέπουν και συγκρίνουν με τη φωτογραφία .Διαδοχικά στην αναπαράσταση περνούν όλες οι ομάδες. Στη συνέχεια οι ομάδες ξανασυγκεντρώνονται και ξαναφτιάχνουν τη φωτογραφία, αφού ο εμψυχωτής έχει ζητήσει η νέα «φωτογραφία» να είναι χρονικά τοποθετημένη π.χ. 2 ημέρες πριν ή αργότερα .Ο κάθε παίκτης εξελίσσει το χαρακτήρα του και η κάθε ομάδα τη σύνθεση της φωτογραφίας

Β΄ Φάση-Κυρίως ανάγνωση

-Α΄ μέρος: 6 ώρες
Επιλέγονται τα κείμενα:
 Θεσμοφοριάζουσες του Αριστοφάνη
 Μήδεια του Ευριπίδη
 Νόρα ή το κουκλόσπιτο του Ίψεν
 Γράμμα στον Ορέστη του Καμπανέλλη
και δίνονται στις τέσσερις ομάδες για ανάγνωση.
Οι μαθητές κρατούν σημειώσεις-ημερολόγιο ανάγνωσης σχετικά με:
 Τις σκηνικές οδηγίες και τις άλλες πληροφορίες που δίνει ο συγγραφέας.
 Το μύθο(τι πράττουν οι ήρωες)
 Τη δομή των έργων(από την αυστηρή δομή του αρχαίου θεάτρου και το χωρισμό σε πράξεις ως την πιο ανοιχτή δομή των σύγχρονων έργων)
 Το κεντρικό διακύβευμα-σύγκρουση και τον κεντρικό ήρωα
 Τον τρόπο με τον οποίο οργανώνεται και εκτυλίσσεται η πλοκή και το πώς το κείμενο οργανώνει, αναπτύσσει και κορυφώνει τις συγκρούσεις.
Στη συνέχεια κάθε ομάδα παρουσιάζει στην ολομέλεια το έργο που διάβασε και απαντά σε ερωτήσεις.

-Β΄ μέρος: 4 ώρες
 Η ομάδα του Αριστοφάνη επισκέπτεται το αρχείο του Εθνικού Θεάτρου:
http://www.nt-archive.gr/playMaterial.aspx?playID=193#publications
και διαβάζει τις κριτικές της παράστασης. Στη συνέχεια:
α) συντάσσει ένα πίνακα με λεξιλόγιο σχετικό με τη θεατρική κριτική
β) παρατηρεί τον τρόπο με τον οποίο οι κριτικοί τεκμηριώνουν τα σχόλια τους για την παράσταση.

 Η ομάδα που διάβασε τη Μήδεια διαβάζει ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα της Μήδειας του Μποστ , σημειώνει τον τρόπο που πραγματεύεται-ανατρέπει το μύθο ο Μποστ και προσπαθεί να «εξηγήσει» τους λόγους της διαφορετικής αυτής προσέγγισης.

 Η ομάδα που διάβασε τη Νόρα αφού διαβάσει το απόσπασμα για τη μέθοδο του Στανισλάβσκι : «Για την προσέγγιση της εσωτερικής αλήθειας, ο Στανισλάβσκι πρότεινε στους μαθητές του εκτός των άλλων να κάνουν υποθετικές προτάσεις, δηλαδή προτάσεις που ξεκινούν με το μόριο «αν». Να φαντάζονται, λόγου χάρη, πως θα ένιωθαν και θα σκέφτονταν στην υποθετική κατάσταση «αν ήμουν τελείως άπορος…»,γράφουν μια σελίδα ημερολογίου της Νόρας .

 Η ομάδα που διάβασε το Γράμμα στον Ορέστη μετατρέπει ένα κομμάτι του μονολόγου σε θεατρικό διάλογο.

Γ΄Φάση-Μετά την ανάγνωση: 4 ώρες

Κατά τη φάση αυτή οι μαθητές ασχολούνται με γλωσσικές αλλά και μη γλωσσικές δραστηριότητες. Ενδεικτικά:
 Να ταυτιστούν με έναν θεατρικό χαρακτήρα και να γράψουν προσωπικό κείμενο (ημερολογίου, επιστολή) από την οπτική του γωνία.
 Να διαφημίσουν το θεατρικό έργο με σύντομο κείμενο.
 Συλλογική παρακολούθηση μιας θεατρικής παράστασης και συγγραφή θεατρικής κριτικής.
 Παράσταση (επιλογή, διανομή ρόλων, σκηνοθεσία) σκηνών από θεατρικό έργο.
 Έρευνα στο διαδίκτυο (π.χ. στην ιστοσελίδα του Εθνικού Θεάτρου για τις παραστάσεις συγκεκριμένου έργου και παρουσίαση των σχετικών ευρημάτων με λογισμικό παρουσίασης.
 Έρευνα στο διαδίκτυο για την εποχή, τον χρόνο, τον τόπο στον οποίο τοποθετείται ένα θεατρικό έργο.
 Αλλαγή σκηνών και τέλους σ’ ένα θεατρικό έργο.
 Πρόσθεση ή αφαίρεση χαρακτήρων από θεατρικό έργο.
 Διαφήμιση ενός θεατρικού έργου με παντομίμα, τρέιλερ ή αφίσα.
 Συγγραφή θεατρικού προγράμματος για ορισμένο έργο.
 Συγγραφή θεατρικού μονόπρακτου.

Αξιολόγηση:
Αναμένεται οι μαθητές:
 Να είναι σε θέση να διατυπώσουν το κεντρικό διακύβευμα-σύγκρουση σε ένα θεατρικό έργο.
 Να εκφέρουν άποψη για μια θεατρική παράσταση δίνοντας έμφαση σε κάθε ένα από τα στοιχεία της.
 Να γράφουν ή να μετατρέπουν θεατρικούς διαλόγους προσθέτοντας σκηνικές οδηγίες.
 Να αναλύουν τους κεντρικούς χαρακτήρες ενός θεατρικού έργου.
 Να συγκρίνουν δύο ομόθεμα ή ομοειδή θεατρικά έργα ή ένα αφηγηματικό με ένα θεατρικό κείμενο.
 Να ερευνούν στο διαδίκτυο τα σχετικά με ένα θεατρικό έργο: τον συγγραφέα του, την εποχή του αλλά κυρίως τις παραστάσεις του και τις κριτικές που δέχτηκαν.

Βιβλιογραφία-Χρήσιμοι ιστότοποι
 Αντιγόνη Τσαρμποπούλου «Β΄ Λυκείου. Θέατρο: η τραγική σκηνή», Ομάδα έρευνας για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας, (Β. Αποστολίδου, Β. Καπλάνη, Ε. Χοντολίδου επιμ.), Διαβάζοντας λογοτεχνία στο σχολείο… μια νέα πρόταση διδασκαλίας, τυπωθήτω Γιώργος Δαρδανός, Αθήνα 2004, σ. 301-315.
 Νίκος Γκόβας «Παιχνίδια-ασκήσεις Γνωριμίας επικοινωνίας κ.α».Πανελλήνιο δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση. Χρήσιμο υλικό:Ασκήσεις-Έργα-Συνθέσεις. http://www.theatroedu.gr/
 Αρχείο του Εθνικού Θεάτρου: http://www.nt-archive.gr/
 Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος: http://www.ntng.gr/